Dahlia variabilis hort. (Willd.) Desf. - dalia zmienna, georginia

Compositae- złożone

Pochodzenie i opis.

Bylina traktowana u nas jako roślina jednoroczna. Mieszaniec; gatunki wyjściowe dzisiejszych odmian uprawnych pochodzą z Meksyku. Wysokość roślin 20-150 crn. Łodygi grube, rozgałęzione. Liście pierzaste. Koszyczki kwiatowe duże lub bardzo duże. pojedyncze lub pełne, o rozległej skali barw.

Odmiany.

Uprawne odmiany dzieli się na wiele grup:

I. Dalie pojedyncze. Kwiaty języczkowe osadzone są w jednym okółku:

1) dalie Mignon karłowe -wysokość roślin 25-40 cm, koszyczki średnicy 3-4 cm;

2) dalie Mignon półwysokie - wysokość roślin 40—60 cm;

3) dalie Mignon wysokie - wysokość roślin powyżej 80 cm;

II. Dalie półpełne. Kwiaty języczkowe osadzone są w 2-3 okółkach.

1) dalie zwykłe - wysokie i niskie;

2) dalie kryzowane - koszyczki odznaczają się tym. że pomiędzy kwiatami języczkowymi i rurkowymi znajduje się okółek kwiatów języczkowych słabo wykształconych, o koronie postrzępionej, barwy białej lub żółtej;

3) dalie anemonowe - koszyczki składają się z brzeżnych kwiatów języczkowych i barwnych, wyrośniętych kwiatów rurkowych zajmujących środek koszyczka:

III. Dalie pełne. Kwiaty języczkowe wypełniają cały koszyczek:

1) dalie kaktusowe- kwiaty języczkowe są zwinięte w rurkę i ostro zakończone. Rozróżnia się dalie kaktusowe o dużych i małych koszyczkach;

2) dalie półkaktusowe - mają kwiaty języczkowe zwinięte w rurkę do 1/3 długości; również istnieją odmiany o dużych koszyczkach i o małych koszyczkach;

3) dalie dekoracyjne - kwiaty języczkowe są szeroko rozpostarte, łopatkowa-te, na końcach łyżeczkowato zaokrąglone; istnieją odmiany o dużych koszyczkach i o małych koszyczkach;

4) dalie kuliste - kwiaty języczkowe krótkie, szerokie, lejkowato zwinięte do środka; koszyczki bardzo pełne;

5) dalie pomponowe - koszyczki małe, kwiaty języczkowe bardzo równo, dachówkowato ułożone, o brzegach zagiętych do środka;

6) ostatnio do uprawy wszedł nowy typ dalii, tzw. jeleniorożne {zaliczane do grupy dalii kaktusowych) - o kwiatach języczkowych wąskich, na wierzchołku widlasto rozgałęzionych lub strzępiastych.

Pora kwitnienia.

Dalie drobnokwiatowe kwitną od lipca, dalie wielkokwiatowe - w sierpniu-wrześniu.

Zagłosowanie.

Na rabaty jednogatunkowe w ogrodach przydomowych, grupami na trawniku, na kwiat cięty. Odmiany niskie, wcześnie kwitnące stosuje się także na terenach zieleni- na kwietniki, obwódki i do mis, czasem do uzupełniania rabat bylinowych. Wymagania. Gleba w kulturze, żyzna, nie za ciężka i nie za wilgotna, przepuszczalna. Stanowisko słoneczne. Dalie są roślinami krótkiego dnia. Gdy długość dnia wynosi 10-12 godzin, tworzy się więcej kwiatostanów niż na początku lata. Długi dzień natomiast sprzyja rozkrzewianiu się roślin.

Uprawa.

Rozmnaża się przez podział kłączy, z sadzonek lub z nasion (tylko dalie"Mignon). Kłącza dalii wysadza się w początkach maja. Szyjki korzeniowe powinny być zagłębione w ziemi. Rozstawa 70x100 cm. W czasie wegetacji rośliny należy podlewać i dokarmiać, ale tył kodo połowy sierpnia. Po pierwszych przymrozkach kłącza dalii wykopuje się i obcina pędy nadziemne pozostawiając nasady długości 10 cm. Następnie przez pewien czas kłącza osusza się ustawiając na ściętych pędach i dalej przechowuje się zagłębione w torfie w przewiewnej piwnicy, w temperaturze 3-10°C. Na sadzonki pobiera się 8-10-centymetrowe pędy wyrosłe z kłączy wysadzonych już w lutym na stołach w szklarni. Najlepsze są sadzonki z tzw. ,,piętką". Sadzi się do doniczek w piaszczystą ziemię kompostową lub w substrat torfowy.